Hoe reageert ons lichaam op al die warmte?
Als er over de sauna gepraat wordt dan gaat het altijd weer over de vermeende zware belasting voor ons hart. De veronderstelling dat wij in de saunawarmte moeilijkheden zouden moeten krijgen met ons hart komt echter voort uit de ervaring dat vooral oudere personen met hun hartfunctie nogal eens bezwaren ondervinden op hete en zwoele zomerdagen.
Inderdaad wordt er tijdens het saunabaden een extra prestatie van ons hart verlangd om het lichaam op de juiste manier op de warme omgeving te kunnen laten reageren. Door de hitte wordt onze huid lichtelijk rood gekleurd omdat met het wijder openstellen van de haarvaten ook de kleur van het met grotere snelheid dan normaal stromende bloed door de opperhuid heen beter zichtbaar wordt. Die versnelling in de bloedstroom ontstaat omdat het hart onder deze omstandigheden vlugger en vooral affectiever gaat werken.
Wat wordt hier met “effectiever” bedoeld? Onder normale omstandigheden werkt ons hart met kalme slagen altijd een beetje traag, waardoor bij elke samentrekking van de hartspier de hartkamers niet volledig worden leeggeperst. Niet al het bloed wordt dus direct in de richting van de arteriën gestuwd; vaak zijn de hartkamers nog voor de helft gevuld als het nieuwe bloed voor de volgende hartslag alweer binnenstroomt.
Nader onderzoek heeft ons duidelijk gemaakt hoe ons hart precies reageert als ons lichaam wordt blootgesteld aan hoge temperaturen zoals bij het saunabaden. Het aantal slagen per minuut neemt dan ongeveer met de helft toe, maar de hoeveelheid bloed die in circulatie wordt gebracht blijkt echter bijna wel 2x zo groot te zijn. Bij iedere samentrekking moet het hart dus weer volledig zijn leeggeperst m.a.w. het hart is “effectiever” gaan werken.
Die versnelling in de bloedsomloop wordt mogelijk omdat de weerstand die het bloed normaal in de circulatie ondervindt nu bij de wijd opengestelde en ontspannen bloedvaten aanzienlijk is afgenomen. Ook speelt een rol dat het hart onder invloed van het vegetatieve zenuwstelsel tot grotere activiteiten wordt geprikkeld. Vaak wordt nog de uitspraak aangehaald die ongeveer 20 jaar geleden eens is gedaan en waarbij werd verondersteld dat tijdens het saunabaden het tempo van de hartslag wordt opgevoerd tot gelijke hoogte als bij een 3 km lange veldloop; maar bij geoefende saunabaders blijkt deze frequentietoename echter aanzienlijk lager te liggen.
De bijna verdubbelde snelheid in de bloedstroom is noodzakelijk om het teveel aan warmte in de huid naar de kern van het lichaam te transporteren. Zo wordt de huid gekoeld, terwijl tegelijkertijd de temperatuur in het binnenste van ons lichaam enige graden Celsius kan oplopen. Later, tijdens de “afkoelfase”, verloopt dit transport van warmte dan weer precies in de omgekeerde richting.
Ons hart ondervindt bij een normale tijdsduur (8-12 min) van de “opwarmfase” echter geen noemenswaardige extra belasting van de hierboven omschreven grotere activiteit. Er moet wel meer bloed in circulatie worden gebracht, maar op dat moment is de weerstand in het stroomgebied aanzienlijk verminderd. Proefondervindelijk heeft men gemeten dat deze weerstand met ongeveer 42-46% afneemt, zodat het bloed zich veel gemakkelijker langs de transportbanen kan verplaatsen.
Van groot belang is ook dat in deze periode de hartspier zelf door de onder invloed van de saunawarmte wijd opengestelde kransslagaders optimaal van bloed wordt voorzien, zodat er een goede aanvoer van brandstof voor deze motor is gegarandeerd.